ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ / ΒΟΤΑΝΑ

Οικογένεια: Solanaceae, Γένος: Solanum Μικρός θάμνος με ανάπτυξη κληματώδη που φθάνει τα δυο μέτρα. Ανήκει στην οικογένεια των Σολανιδών. Βρίσκεται σε όλη την Ευρώπη, διαδεδομένο σε υγρά εδάφη, δάση, σε άκρες ρυακιών. Στη χώρα μας το συναντούμε και με την ονομασία Κοκκορέλι. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα. Περιέχουν δηλαδή αρσενικά και θηλυκά όργανα και γονιμοποιούνται από έντομα. Είναι ένα δηλητηριώδες φυτό που χρησιμοποιήθηκε για εκατονταετίες για την θεραπεία δερματικών παθήσεων, κονδυλωμάτων και όγκων.

Οικογένεια: Passifloraceae, Γένος: Turnera Η Νταμιάνα (Damiana) είναι ένας μικρός θάμνος που ευδοκιμεί στη Κεντρική και Νότια Αμερική, το Μεξικό και την Καραϊβική. Οι καρποί της έχουν τη γεύση σύκου, ενώ τα μικρά κίτρινα άνθη της είναι πολύ αρωματικά και το άρωμα τους θυμίζει χαμομήλι. Το φυτό σε πλήρη ανάπτυξη μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 2 μέτρα, ενώ τα φύλλα του μπορούν να φτάσουν σε μήκος μέχρι και τα 25εκ. H χρήση της Νταμιάνα έχει πολύ μεγάλη ιστορία. Οι Mayas και οι Aztecs χρησιμοποιούσαν την Νταμιάνα ως γενικό τονωτικό του σώματος.

Οικογένεια: Apocynaceae, Γένος: Nerium Πρόκειται για την πολλή γνωστή και κοινή Πικροδάφνη ή Ροδοδάφνη (Νήριον το εύοσμον, Νήριον η ροδοδάφνη), πού καλλιεργείται και ευδοκιμεί παντού σαν καλλωπιστικό φυτό. Έχει παρόμοιες ιδιότητες με το βότανο Δαχτυλίδα με το πρόσθετο όφελος ότι δεν αθροίζεται στον οργανισμό. Το φυτό κατάγεται από τη Μεσόγειο και ανήκει στην οικογένεια των Αποκυνιδών. Όλα τα μέρη του φυτού είναι δριμύτατα τοξικά, ακόμα και το νερό του ανθοδοχείου που τοποθετήθηκαν τα άνθη!

Οικογένεια: Lamiaceae, Γένος: Nepeta Πολυετής πόα που φθάνει μέχρι ένα μέτρο ύψος, χνουδωτή και αρωματική. Η Νεπέτα είναι γνωστή και ως Γλήχωμα ή Καλαμίνθη. Πρόκειται για ανθοφόρο φυτό που ευδοκιμεί σε ολόκληρο σχεδόν το πλανήτη και ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των Χειλανθών. Είναι πολύ γνωστή για την "ναρκωτική" (μη εθιστική) επίδραση που έχει πάνω στις γάτες και τα αιλουροειδή γενικότερα. Είναι σπάνιο φυτό. Φυτρώνει σε χέρσους αγρούς, άκρες δρόμων, πλαγιές και αναχώματα. Χρήσιμα είναι τα εναέρια τμήματα του φυτού.

Οικογένεια: Brassicaceae, Γένος: Nasturtium Το Ναστούρτιο (Water Cress) είναι περισσότερο γνωστό στη χώρα μας ως Νεροκάρδαμο. Πρόκειται για ένα υδρόβιο φυτό που ευδοκιμεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χρήσιμο είναι ολόκληρο το φυτό, εκτός από τις ρίζες και ιδιαίτερα τους νεαρούς βλαστούς, επειδή οι σπόροι έχουν μια υψηλότερη τοξικότητα. Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία το Ναστούρτιο χρησιμοποιείται κυρίως για την αποτοξίνωση του οργανισμού καθώς και για την αντιμετώπιση προβλημάτων του αναπνευστικού.

Οικογένεια: Ericaceae, Γένος: Vaccinium Τα Μύρτιλλα (Βlueberries) είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες Α, C, Ε και Β-καροτίνη, σε σάκχαρα, κάλιο, μαγνήσιο, φωσφόρο, ανόργανα οξέα, μεταλλικά άλατα, πηκτίνη και φυτικές ίνες. Υπάρχουν πάνω από 30 είδη Blueberry συνολικά, αλλά δεν διαθέτουν όλα τις ίδιες ιδιότητες. Θεωρείται ιερό φυτό από την αρχαιότητα γιατί συνδέθηκε με πολλές θεότητες, κυρίως με την Αφροδίτη και χρησιμοποιήθηκε για πλήθος νοσημάτων.

Οικογένεια: Boraginaceae, Γένος: Borago Λέγεται και Μποράγκο, Μποράντζα, Βόραγο, Βορατσίνα, Αρπέτα, Έχιον, Μπουράντζα, Βούγλωσσο, Βοϊδόγλωσσα. Πρόκειται για μονοετές βότανο που προέρχεται από τη Συρία, αλλά ευδοκιμεί και στην Ευρώπη (κυρίως στη Μεσόγειο), τη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Αμερική. Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα με την ονομασία Νηπενθές. Ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος αναφέρουν

Οικογένεια: Monimiaceae, Γένος: Peumus Είναι ένα μικρό αειθαλές δέντρο που φτάνει τα 6 έως 8 μέτρα, αυτοφυές στη περιοχή των ¶λπεων της Χιλής και του Περού, ενώ συναντάται και σε μερικές περιοχές του Μαρόκου. Αναπτύσσεται αργά και καθυστερεί δεκαετίες προκειμένου να ενηλικιωθεί. Το Μπόλντο εκτός της δράσης του ως βότανο, για τους λαούς της νότιας Αμερικής είναι ένα αρωματικό μπαχαρικό που χρησιμοποιούν στην κουζίνα τους.

Οικογένεια: Lamiaceae, Γένος: Stachys Η Μπετόνικα (Wood Betony) είναι φυτό πολυετές που φθάνει σε ύψος τα 60 εκατοστά, ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών και είναι γνωστή στη χώρα μας και ως Πριονίτης. Τη συναντάμε σε αγρούς και λιβάδια σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και τη Βόρειο Αφρική. Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι του απέδιδαν μαγικές ικανότητες. Η ονομασία του βοτάνου προέρχεται από το Κέλτικο BEW=κεφάλι και το TON= καλό.

Οικογένεια: Solanaceae, Γένος: Atropa Φυτό δηλητηριώδες λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας του σε ατροπίνη, μια ουσία πολύτιμη στη φαρμακευτική αλλά πολύ τοξική. Ανήκει στην οικογένεια των Σολανίδων και φύεται στα δάση της Ευρώπης, της Ασίας και στη Βόρεια Αφρική, ενώ στη χώρα μας συναντούμε το φυτό κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Το όνομα Μπελαντόνα είναι ιταλικό και μεταφράζεται στα ελληνικά ως η «ωραία κυρία», διότι μια από τις ιδιότητες του φυτού είναι να διαστέλλει την κόρη των ματιών

Οικογένεια: Asteraceae, Γένος: Bellis Μπέλλα, Μπέλις η Πολυετής ή Μαργαρίτα. Είναι πολυετής πόα που το ύψος της δεν ξεπερνά τα 10 εκατοστά. Πρόκειται για τη μαργαρίτα με τα πολλά πέταλα που καλλιεργείται σε όλη την Ευρώπη σαν καλλωπιστικό, αλλά παράλληλα είναι και αξιόλογο ιαματικό φυτό. Στην αρχαιότητα συσχέτιζαν το φυτό με τις πολεμικές εχθροπραξίες, αφού το χρησιμοποιούσαν για να σταματήσουν την αιμορραγία των τραυμάτων. Στη λαϊκή ιατρική οι χωρικοί τοποθετούσαν αλεσμένα νωπά φύλλα

Οικογένεια: Menyanthaceae, Γένος: Menyanthes Πολυετές, υδρόφιλο φυτό που ανήκει στην οικογένεια των Γεντιανιδών και στη χώρα μας το συναντούμε κυρίως στην ορεινή Μακεδονία και τη Βόρειο Ήπειρο. Ο Μηνύανθος δεν ήταν γνωστός στους αρχαίους και μόνο κατά το Μεσαίωνα φαίνεται να παρατήρησαν τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Το όνομα Menyanthes δόθηκε από τον Dalechamps το 1587 και έχει τη ρίζα του από την ελληνική λέξη μήνανθος, λόγω του μικρού χρόνου άνθισης του φυτού (από Μάιο έως Ιούλιο).

Οικογένεια: Fabaceae, Γένος: Medicago Είναι φυτό που ανήκει στην οικογένεια των Ψυχανθών και το συναντούμε με τα ονόματα Τριφύλλι, Τριφύλλι Ήμερο και Λιόντζι. Στα αραβικά το ονομάζουν Alfalfa που σημαίνει "πατέρας όλων των τροφών”. Είναι κυρίως κτηνοτροφικό φυτό το οποίο καλλιεργείται ή αυτοφύεται σε εύκρατες περιοχές. Με την καλλιέργεια δημιουργήθηκαν διάφορες ποικιλίες που διαφέρουν στο χρώμα και το μέγεθος των ανθέων. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική σε σαλάτες ή σάλτσες και είναι νόστιμο με ψωμί, τυρί και ντομάτα.

Οικογένεια: Euphorbiaceae, Γένος: Mercurialis Είναι φυτό μονοετές, δηλητηριώδες και δίοικο (δηλαδή άλλα φυτά είναι αρσενικά και άλλα θηλυκά). Στη χώρα μας το συναντούμε και με τις ονομασίες Σκαρόχορτο, Πρωτοθέρης, Βροντοθέρι, Παρθενούδι, Σκαρολάχανο, Σκυλολάχανο κ.α. Τα άνθη του κρατάνε όλο το καλοκαίρι και φτάνει σε ύψος περίπου τους 40 πόντους. Ο Ιπποκράτης το αναφέρει για τις καθαρτικές του ιδιότητες. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με τα συνώνυμα

Οικογένεια: Lamiaceae, Γένος: Mentha Πρόκειται για ποώδες αρωματικό φυτό της οικογένειας των Χειλανθών και είναι ένα υβρίδιο της Υδρομέντας και του Δυόσμου με πλούσιο άρωμα, που ευδοκιμεί σχεδόν σε όλο το κόσμο. Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν πολύ καλά τις ιδιότητες της και τη χρησιμοποιούσαν σε δαγκώματα φιδιών, σκορπιών, τσιμπήματα εντόμων, κολικούς, βήχα, εμετούς, κάθε είδους προβλήματα του ουροποιητικού, ίλιγγους, πονοκεφάλους και σεξουαλική ανικανότητα.