ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ / ΒΟΤΑΝΑ

Οικογένεια: Lamiaceae, Γένος: Teucrium Το Τεύκριο είναι πολυετής αειθαλής πόα με γκριζωπό, αρωματικό φύλλωμα που φτάνει σε ύψος μέχρι 75 εκατοστά και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Αναπτύσσεται σε ηλιόλουστα μέρη και ξηρά εδάφη, ενώ η καταγωγή του είναι ελληνική και συναντάται ευρέως στο νομό Ημαθίας. ¶λλες ονομασίες, ανάλογες των περιοχών που φύεται το βότανο, είναι Λαγοκοιμιθιά, Αντωναίδα, Χαμαιδρυά, Βοτάνι της Αγάπης, Βοτάνι της Παναγίας κ.α.

Οικογένεια: Betulaceae, Γένος: Betula Πρόκειται για ψηλό φυλλοβόλο δένδρο που φτάνει μέχρι και τα 15 μέτρα και στη χώρα μας το συναντούμε κυρίως στα βόρεια (Ροδόπη) με την ονομασία Σημύδα ή Μπετούλα. Ανήκει στην οικογένεια των Σημυδοειδών (Betulaceae) και φύεται σε πεδιάδες, δάση και υγροτόπους σε όλη την βόρεια Ευρώπη, τη βόρεια Ασία, τη Σκανδιναβία και τη Ρωσία. Η ονομασία Σημύδα ίσως να αποδόθηκε στο δέντρο χάρη στο λευκό ασημένιο χρώμα του κορμού του, που συμβάλλει στην ιδιαίτερη ομορφιά του δέντρου.

Οικογένεια: Caprifoliaceae Γένος: Lonicera Πρόκειται για αειθαλή, φυλλοβόλο, αναρριχητικό θάμνο της οικογένειας των Καπριφολιϊδών με συγγενικά πάνω από 180 είδη, τα εκατό των οποίων φύονται στη Κίνα. Στη χώρα μας το συναντούμε και με τις ονομασίες Αγιόφυλλο, Αγριόκλημα κ.α., ενώ φύεται επίσης στην Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική. Οι περισσότερες ποικιλίες έχουν πολύ γλυκιά μυρωδιά που τη νύχτα γίνεται εντονότερη και παράγουν ένα γλυκό εδώδιμο

Οικογένεια: Solanaceae, Γένος: Solanum Πρόκειται για ετήσιο θαμνώδες φυτό που φτάνει σε ύψος περίπου το ένα μέτρο και ανήκει στην οικογένεια των Σολανιδών. Στη χώρα μας το συναντούμε με τις ονομασίες Στύφνο, Στύβνο, Στρύφνο, Βρομόχορτο, Βρομοβότανο κ.α. Υπάρχουν αρκετά είδη Στύφνου στη χώρα μας με γνωστότερα τον Στύφνο τον γλυκόπικρο (Solanum Dulcamara) και τον Στύφνο τον φαρμακευτικό (Solanum Officinarum). Επίσης, φύεται σε όλη την Ευρώπη και ανθίζει κατά τους θερινούς μήνες, βγάζοντας σαρκώδεις, σφαιρικούς καρπούς, συνήθως μαύρου ή σκούρου μωβ χρώματος και οι οποίοι περιέχουν στο εσωτερικό τους πολλούς σπόρους.

Οικογένεια: Apocynaceae, Γένος: Strophantus Πρόκειται για φυτό αναρριχώμενο με προέλευση την Αφρική, που ανήκει στην οικογένεια των ¶ποκυνωδών (Apocynaceae) και είναι πολύ τοξικό εξ' αιτίας της στροφαντίνης μιας αλκαλοειδούς ουσία που περιέχεται στους σπόρους του. Στην σύγχρονη βοτανοθεραπεία χρησιμοποιείται ολόκληρο το φυτό παρουσιάζοντας καταπραϋντικές και μαλακτικές ιδιότητες. Διάφορες αφρικάνικες φυλές κατά το παρελθόν χρησιμοποιούσαν το δηλητήριο του φυτού στα βέλη τους, ενώ υποστηρίζεται πως δόση από 5 έως 10 χιλιοστών οινοπνευματικού εκχυλίσματος μπορεί να σκοτώσει σκύλο 25 κιλών σε μερικές ώρες.

Οικογένεια: Grossulariaceae, Γένος: Ribes Πρόκειται για μικρό, φυλλοβόλο, πολυετή θάμνο του γένους (Ribes- Ριβήσιο), που φτάνει τα 150 εκατοστά σε ύψος και είναι ανθεκτικός στο κρύο, ενώ ευδοκιμεί σε υγρά και δροσερά κλίματα. Καλλιεργείται κυρίως στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, με τη Βρετανία, τη Γαλλία και την Πολωνία στις πρώτες θέσεις, ενώ επιλεγμένες καλλιέργειες υπάρχουν και στην Ασία (σε περιοχές με κλίμα παρόμοιο με τη Β. Ευρώπη).

Οικογένεια: Rubiaceae Γένος: Galium Πρόκειται για φυτό ποώδες και πολυετές, κοινό στην Ευρώπη και την Δυτική Ασία, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Ρουβιϊδών (Rubiaceae). Είναι σπάνιο φυτό στη χώρα μας και συνήθως το συναντούμε σε ορεινούς τόπους της Θεσσαλίας και της Βόρειας Ελλάδας σε διάφορες ποικιλίες. Μία από αυτές είναι η Ασπερούλα του Ταϋγέτου (Asperula Taygetea), την οποία συναντούμε στη Δυτική Κρήτη, τα Κύθηρα και την νοτιοανατολική Πελοπόννησο,

Οικογένεια: Scrophulariaceae, Γένος: Scrophularia Πρόκειται για φυτό πολυετές που το ύψος μπορεί να ξεπεράσει το 1 μέτρο. Ανθίζει το καλοκαίρι και τα άνθη του γεμίζουν με μέλισσες και σφήκες, οι οποίες εκτιμούν πολύ το νέκταρ που περιέχουν. Ανήκει στην οικογένεια των Scrophulariaceae, η οποία περιλαμβάνει 200 και πλέον είδη. Το φυτό είναι ενδημικό στις εύκρατες περιοχές ολόκληρου του Βορείου Ημισφαιρίου, ενώ στη χώρα μας συναντάμε τη Σκροφουλάρια μόνο στη Βόρεια Ελλάδα, τη Θεσσαλία, τη Λακωνία και την Κεφαλονιά.

Οικογένεια: Arecaceae Γένος: Euterpe Το Ακάι (Acai palm) είναι ένα είδος φοίνικα με πτεροειδή φύλλα της οικογένειας Arecaceae, που φτάνει μέχρι 30 μέτρα ύψος. Φύεται κυρίως στα υγρά τροπικά δάση της Πορτογαλίας, της Βραζιλίας και του Περού. Ο καρπός του δέντρου, ευρέως γνωστός ως Acai berry, είναι μια βρώσιμη στρογγυλή μαύρη-μωβ ρόγα, παρόμοια σε εμφάνιση με του σταφυλιού, αλλά μικρότερη. Στον Αμαζονία της Βραζιλίας, είναι ένα από τα πιο σημαντικά είδη φυτών και ο καρπός του αποτελεί

Οικογένεια: Asteraceae, Γένος: Solidago Η Χρυσόβεργα ή Σολιντάγκο (Goldenrod) είναι ένα πολυετές φυτό της οικογένειας των Αστεροειδών (Asteraceae), που φτάνει σε ύψος από 20εκ. έως 1 μέτρο. Είναι ευρέως διαδεδομένο σε Ευρώπη, Αμερική και βορειοδυτική Ασία. Η ικανότητα του φυτού να διασταυρώνεται έχει δημιουργήσει μόνο στην Β. Αμερική περισσότερες από 130 ποικιλίες. Η ονομασία Solidago προέρχεται από τη λέξη solido που σημαίνει "ενώνω" και αναφέρεται στις θεραπευτικές ιδιότητες που του απέδιδαν. Καλλιεργείται από παλιά στον αραβικό κόσμο, όπου

Οικογένεια: Brassicaceae, Γένος: Armoracia Το Χρένο (Horseradish) είναι ένα πολυετές φυτό της οικογένειας των Σταυρανθών (Brassicaceae), η οποία περιλαμβάνει επίσης το μπρόκολο, το λάχανο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το κοινό ραπανάκι κ.α. Προέρχεται από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη δυτική Ασία, αλλά είναι πλέον δημοφιλές σε όλο τον κόσμο. Το φυτό φτάνει σε ύψος μέχρι 1,5 μέτρο και καλλιεργείται κυρίως για τα μεγάλη, λευκή, κωνική ρίζα του, όμως χρήσιμα είναι και τα φύλα του. Έχει έντονη μυρωδιά και γεύση και το κόψιμο της ρίζας μπορεί να ερεθίσει τα μάτια. Το Χρένο ήταν διαδεδομένο από πολύ παλιά ως θεραπευτικό βότανο, καρύκευμα και λαχανικό. Έχει καλλιεργηθεί από την αρχαιότητα και αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Οικογένεια: Berberidaceae, Γένος: Epimedium Το Horny Goat Weed είναι ένα φυλλώδες αυτοφυές φυτό που ανήκει στην οικογένεια Berberidaceae και συναντάται σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και κυρίως στα βουνά της κεντρικής και νότιας Κίνας. Το βότανο στα κινεζικά ονομάζεται Yin Yang Huo, δηλαδή βότανο που εξισορροπεί το Γιν και το Γιανγκ, ενώ στα αγγλικά ονομάζεται Horny Goat Weed, δηλαδή "Βότανο του Βαρβάτου Τράγου". Καλλιεργείται σε αρκετές περιοχές της Ασίας και της Ευρώπης για καλλωπιστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.

Οικογένεια: Papaveraceae, Γένος: Chelidonium Είναι πολυετές, ποώδες φυτό που φτάνει σε ύψος τα 80 εκατοστά και στη χώρα μας το συναντούμε ιδιαίτερα σε Αιτωλία και Ήπειρο με τις ονομασίες Χελιδόνιο, Χελιδονόχορτο και Δοντόχορτο. Χρήσιμα μέρη του φυτού είναι η ρίζα, τα φύλλα και τα άνθη του. Το βότανο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, ενώ στην παραδοσιακή ιατρική, είναι ένα από τα παλαιότερα φυτικά φάρμακα ειδικά για τις οφθαλμικές παθήσεις.

Οικογένεια: Asteraceae, Γένος: Marticaria Το χαμομήλι είναι αρωματικό ποώδες μονοετές φυτό και το γένος του περιλαμβάνει περίπου 70 είδη, με γνωστότερο το Chamomilla Recutita ή Matricaria Chamomilla, Χαμαίμηλον το Κοινόν ή Ματρικαρία το Χαμαίμηλον. Αυτό το είδος φύεται σε όλη την Ελλάδα, όπου είναι γνωστό με τα ονόματα Χαμομήλι και Χαμόμηλο, ενώ στην Κύπρο είναι γνωστό και ως Μουγιόχορτο. Από τα άνθη του χαμομηλιού κατασκευάζεται το δημοφιλές αφέψημα, ενώ εκχυλίσματα χαμομηλιού χρησιμοποιούνται σε διάφορα καλλυντικά και σαμπουάν.

Οικογένεια: Ulmaceae, Γένος: Ulmus Η Φτελιά (Elm) είναι ένα αυτοφυές φυλλοβόλο δέντρο που ανήκει στο γένος Ulmus και τη συναντούμε επίσης με τις ονομασίες Πτελέα, Καραγάτσι και Φιτιλιάς. Συναντάται σποραδικά στα περισσότερα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και στα μεγαλύτερα νησιά, ή αυτοφυής ή φυτεμένη, σε μεσαία και χαμηλά υψόμετρα. Στα περισσότερα είδη τα μικρά άνθη εμφανίζονται πριν από τα φύλλα, νωρίς την άνοιξη, ενώ δεν έχουν κάλυκα (σέπαλα) ούτε στεφάνη (πέταλα), και δεν παράγουν νέκταρ.